Język Majów

Język Majów jest nadal używany w Jukatanie, Campeche i Quintana Roo (Meksyk) oraz regionach Gwatemali i Belize. Obraz pokazuje stary petroglif z systemem pisania Majów. Shuttersock

Co to jest język Majów?

Język Majów Jest to język należący do Mayense Linguistic Family, która jest nadal używana w południowo -wschodnim Meksyku i innych krajach w Ameryce Środkowej (meksykańskie stany Jukatan, Quintana Roo i Campeche oraz w regionach Gwatemali i Belize). Jest również definiowany jako Jukatekan.

W językach Mayens, Jukatekan lub Półwysp Maja, jak nazywają to lingwiste, jest dziś najbardziej rozpowszechnionym językiem, z około 800.000 mówców i jest drugim najbardziej mówionym językiem miejscowym w Meksyku.

Pochodzenie i historia języka Majów

Język Majów należy do rodziny językowej Majów, podzielonej na dwie podgrupy: Mopán-Itezá i Jukatekan-Lacandón. Maya Jukatekanu jest częścią ostatniego. Język pochodzi z języka w wieku około 5 lat.000 lat, co nazywa się językiem Protomaya, z którego pochodziłyby kolejne języki Majów.

Pierwsi mówcy tego protomay.600 lat a.C.).

Osiedlili się w okolicy i stworzyli złożony system hieroglifów i symboli numerycznych, pisanie Majów, z którymi ustanowili swoje wielkie postępy technologiczne.

Między 200 a 800 d.C. Doświadczyli wielkiego postępu i zaczęli rozprzestrzeniać się bardziej na północ i wschód, a w XII i XIII wieku liga Mayapán, koalicja zintegrowała trzy bardzo ważne centra: Uxmal, Chichen-Tzzá i Mayapán.

Mieli okres pokojowy, w którym ludzie żyli spokoju, a były wielkie wyrażenia artystyczne i intelektualne. Dopóki nie nadejdzie wojna, zatrzymując proces kulturowy. Już przez XV wieku Majów Toltecs rozproszył się z powodu upadku.

Kontakt z pierwszymi hiszpańskimi zdobywcami w pierwszych dziesięcioleciach XVI wieku doprowadził misjonarzy religijnych nie tylko do nauki języka jako instrumentu ewangelizacji, ale także go przekształcić.

Proces ten jest znany jako „redukcja”. Przetłumaczyli liczne teksty religijne na tę zmniejszoną Majów i wymyślili neologizmy (nowe słowa), aby wyjaśnić w koncepcjach katolickich Majów związanych z Bogiem i religią.

Z tego powodu Jukatekan Maya doświadczyła znaczących zmian w zakresie języka odkrytego przez zdobywców w XVI wieku. Pisma są zachowane w zredukowanej Majach, które wykorzystywały alfabet rzymski, wykonany przez notariuszy Majów, w latach 1557–1851.

Obecnie rozróżnia Jach Maya, oryginalny, czysty język starożytnej Majów i Xe'ek Maya, który jest współczesnym językiem, jak mówi się dzisiaj.

Od momentu przybycia zdobywców nastąpiła bogata wymiana między hiszpańskim a Jucateco, która zawiera dźwięki i słowa. Niektóre słowa, które dotarły do ​​naszego języka z Majów Fuentes, to między innymi Cachito, Campeche, Cocoa i Patatús.

Może ci służyć: Américo Castro: biografia, wkład i prace

Charakterystyka języka Majów

• Nie ma pasywnego głosu.
• Najczęściej stosowaną strukturą gramatyczną jest podsumowanie czasownika lub podmiot-podawanie czasownika, który odróżnia go od zdecydowanej większości języków świata, które preferują strukturę spredytowaną przez podmiot.
• Rozróżnia długie i krótkie samogłoski.
• Konsolenne dźwięki typu T, K, Q, które utrudniają wymawianie rodzimych użytkowników języków zachodnich.
• Brakuje mu spółgłosek D, G, R i F.
• Przed podbój hiszpański Maya używał hieroglifów do pisania w swoim języku. Ale kiedy narzucono kulturę zachodnią, zaczęli używać 24 -literowego alfabetu rzymskiego.

Język Majów

Abal: Śliwka, śliwka.

Aklax: Krasnolud.

Alab Óol: Zaufanie; polegać.

Bak ': Mięso.

Bak'el iit: Nalga.

Balak: Rolka.

Cháach: Chwyć, złap, włącz.

Chaajal: Łaskotanie; łaskotać.

Chapat: Cipiés.

Eek ': Star, Lucero, Astro.

Eek'joch'e'en: Noc, w nocy.

Ich: Oko.

Hahalki: Lucio, błyszczące, gładkie, śliskie.

Kanan: Uważaj, oszczędzaj.

J: Slap.

Naj: Dom.

Nak Óol: Walka, obrzydzenie, nuda.

Pak ': Ściana.

Payal Chi ': Módlcie się, modll się do Boga lub Panów Montes: Módlcie się, módlcie się.

Sajak: Strach; bać się.

Wiersze w języku Majów

Wiersz 1

Ch'o lu'um ya'ax ka'an

Kin suut tin wopch,

Kin t'aaniko'ob love'ob

ku taalo'ob blon wiiknal je'ex k'a'asajilo'obe '.

ku xíimbaltiko'ob w k'abo'ob

yétele 'ku je'elello'ob ti' ik't'aanil

A'alan tuumes chiich.

W t'aane '

ku ya'axbejsikubáaj

Ti 'Wóolkababil.

Kin Paktik Pak'o'ob,

ku táats „maansiko'ob in ch'e'ench'ekili”

Yétele 'kin tukul t oolal

Yáanal ti „le chan bo'oyila”.

Sajbe'ensilelen

ty „le paakatilo'ob

Ku na'aklo'ob

te 'tsurun ka'an

ch'enebilo'obo '.

Tumes le ch'o múunaalo'obo '

layli „ya'axtaklu'umo'obe”

Yétele „layli” u ka'an-lu'umil

suuk ak pe'echa'atik xano '.

Ka'alikil túune ',

Chéen yaan k'iine 'ku lúubul aak'ab

Je'ebix u ak'alja'i ti 'máank'iinalo'ob

táan u bulko'ob u saatlilo'ob

w Wíinklile '.

Kin suut cyn

Yétele 'kin wilik k'aan aamo'ob

ti 'u jóonbejil

u xma'juumi 'in k'aabo'ob,

ku jéenkuba'ob tu aseb ka'anli '

ty „u Jo'oti'its” w mooyilo'ob.

U nooli '

Ti'u widziałem nooli „uuch ka'ache”,

Ku Jo'Ojo'oktikten

u yaj oolil paakatilo'ob

Bey wa mix ba'al ku yuuchle '

Yétele 'ku ka'ajers'kunsik

U Asab na'ani 'súutukilo'ob

ich jo'ojo'olilo'ob oot'el

tu'ux ka'aJa'anen tu yéetel bejla'e '.

Senkech Naachil

ty „le k'áana”,

Kin Wajal

ich mine'anxuul wayak'o'ob

Ti 'Chiich

Ku Jach ji'iji'it'ik

U ch'i'ibalilo'ob k'aan amo'ob

Ti 'Ak

Ka'an

Lu'um

Lu'um

Ka'an.

(Tłumaczenie: Land Azul Green Sky)

Wróć do mojego domu,

Dzwonię do pająków

I przychodzą do mnie jako wspomnienia.

Podróżują mi w ręce

I zatrzymują się na każdej poezji

Babcia wymawiana.

Mój głos

Przecina się

Do wszechświata.

Patrzę na ściany,

Przekraczają mi ciszę

I myślę o nas

Pod tym maleńkim cieniem.

Boję się

wygląd

Wchodzą w górę

Do nieskończoności

okien.

Ponieważ niebieskie chmury

Zawsze widzą ziemie

I to jest ten sam niebo-artyzm

Zwykle nadajemy dalej.

I czasami,

Tylko czasami noc padają

Może ci służyć: analogia werbalna

Jak rzeka czasów

które zalewają utracone

mojego ciała.

Wracam do rzeczywistości

I znajduję pajęczyny

W każdym groove

moich tuningowych rąk,

Zderzają się na górze

moich pięciu zakrętów.

dziadek

Więcej wówczas dziadka

Zaczyna się

Milczyny wygląd

Jakby nic się nie wydarzyło

i najważniejsze informacje

drugi najbardziej nieobecny

Wśród porów

że teraz w tym mieszkam.

Poza

tego hamaka,

obudzony

W nieskończonych snach

babki

który tka i tka

Przodka sieć

nasza

grunt

Kochanie

Kochanie

grunt.

Wiersz 2

Ik't'aan

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an k'aayt'aano'ob,

wa tin wilik ch'uilik cię

Che'obi '.

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an ik't'aano'ob,

wa tin wilik u ch'áajal ti 'u Mayja'il

Cháako'obi '.

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an ki'ki't'aano'ob,

wa tin wilik k'aaxli 'ti' u yaak '

aak'o'obi '.

Ty „che'ob kin lechik

u noJ ka'ani 'pirinsuut in Wolis t'aano'ob.

Ty ch'aajil mayja 'cháako'ob kin ch'ajik

U juum w t'aano'ob.

Ty yak 'aak'o'ob kin aak'k'k'axtik

u yóol w t'aano'ob.

Tu'ux yanech wa ma '

Twój xuul w t'aano'obi '.

Tu'ux yanech wa ma '

twój jáanpik'e'enil a t'aano'obi '.

Wey Yanech Bakan t'uchlikech

Ichi 'u yaal in k'abo'obe'.

T'aanen tu k'ab

che '.

Tune k'ayt'anen tu ch'aaji '

Cháak.

Dostrajaj ki'ki't'anen tu yaak '

Aak '

Yétele

Do t'aan.

Bey túun uuuchik do je'epajal tin tuukula ',

Bey túun anchajik a ki 'moveskabáaj

k'Ayt'aanil, ik't'aanil, ki'ki't'aanil.

Ta cha'aj

u tóop'ol k t'aan

Twój t'aanil u chi '

W T'aan.

(Tłumaczenie: poezja)

Dlaczego mówię

Że nie ma poezji

Jeśli zobaczę ją na liściach

drzewa.

Dlaczego mówię

Że nie ma poezji

Jeśli widzę jej kapanie w czystości

deszcze.

Dlaczego mówię

Że nie ma poezji

Jeśli widzę ją związaną w języku

Bejucos.

W liściach drzew wiszę

Galaktyczna spirala moich słów.

W czystości deszczy kroplowych

Dźwięk moich słów.

W języku Bejucos ato

Potomstwo moich słów.

Gdzie jesteś

Na końcu moich słów.

Gdzie jesteś

W nieskończoności twoich słów.

Ale jeśli tu jesteś

Wśród dzieci moich rąk.

Ponieważ jestem poezją w gałęziach

drzewo.

Ponieważ jestem poezją w kapanie

deszcz.

Ponieważ jestem poezją w języku

Bejuco

I jestem werset wersetowy na brzegu Boca

twojego słowa.

Tak rozkwitłeś w mojej głowie,

W ten sposób uwielbiasz się zrzeczyć

Poezja, poezja, poezja.

Ponieważ wyszedłeś

To wyrasta nasze słowo

W słowie usta

mojego słowa.

Wiersz 3

Xooch '

Dzok u k'uchul xooch '.

Twój mot'ubal yo 'koot.

T'uubul tu túukul.

Máax ken u tomoJchi't

ua mix maak ku k'in ti'e kaaja.

U xla 'báakel maakobe chen ka maanakoob.

I ujé your boonik u mukaloobe ch'een k'aax

Dzok u kaajal u luuk'u tumén lóobil.

Xooch'e

Tu xuxubtik u k'ayil kuxtal.

Tumén ma 'u k'aat u k'ay u kíimil.

(Tłumaczenie: Sowa)

Może ci służyć: tematy monografii do pracy i wystaw

Sowa przybywa.

Przykucnij na ścianie.

Medytować.

Co śmierć

Jeśli nikt nie mieszka w tym mieście.

Skamieliny ludzi

Przekaż w dowolnym miejscu.

Księżyc maluje grobowce pola

To zaczęło żuć chwast.

Sowa

Przećwicz piosenkę do życia.

Nie chce zapisać własnej śmierci.

Wiersz 4

Taan A Bin

W Wojel ta bin, mixbik'in hisunakech,

Ma'alob xen ta beel, min tuklil w k'áastikech,

W Dzíibolale ', Ka'a Anchak Máax Yakuntikech,

wa le ka tuklil, ty te'e ku binitiktech.

*

Ma'tuklil tyo'lal, wa kin p'áatal blon juunal,

KEX Mixmáak Yantenn, Ka'a Páatak lub Náayskinwóol,

ma 'táan u páajal, w k'at-fooltik u laak' ba'al,

Xi iktech ma'alobil x-ch'úupal ki'imakchak a wóol.

*

KEX Túun Yajtin Wóol, tyo'lal tun tan a p'atken

Ma „tin tuklaje”, wa bey ken a buraken,

Tyo'lal ootzilen, lebeetik ma 'yakuntken,

wa túun ta bine ', mix u suut a wich ti' dziesięć.

*

W k'áat-obolale ', xi'iktech yéeten ya'ab utzil,

tin wicho'obe 'táan u yalkab u ja'il,

Tyo'lal mixbik'in bin hisunaken in valech,

Tu xu'upul w Wiik ', twój kosz Xan w Kuxalilu.

*

Teche 'Táan bin. Tene'kin p'áatal.

(Tłumaczenie: idziesz)

Wiem, że wyjeżdżasz i nie wrócisz.

Tak, twoja ścieżka kontynuuje, że cię nie powstrzymam.

Mam nadzieję, że są tacy, którzy cię kochają,

Jeśli tego brakuje.

*

Nie myśl, że jestem sam

Nie będę miał nikogo, kto by mnie pocieszył.

Czego jeszcze mogę ci życzyć?

Że czujesz się dobrze, że jesteś szczęśliwy.

*

Zraniłem się, żeby uciec,

Cóż, nigdy o tym nie myślałem.

Jeśli idziesz po moje ubóstwo,

Nawet na mnie nie patrz, wróć.

*

Ale życzę sobie dobrze.

Łzy biegają teraz w tych oczach

Że nigdy więcej cię nie zobaczą.

Powietrze kończy się moim życiem.

*

Wychodzisz, zostaję.

Wytyczne w języku Majów

1

Juntúul wa'ala'an máak sásamal tu sololankil, u paach.

Zawsze stojąc. I z dnia na dzień Twoja skóra opuszcza.

Odpowiedź: Chakaj / Szybka Mulatto.

2

Bak 'u ts'u' che'il u wíinklil.

Ustawionego mięsa. Drewno przed i za tyłu.

Odpowiedź: Soja / Coop z kurczaka.

3

Wi'ij tu jalk'esa'al, na'aj tu jáala'al.

Głodne, oni to noszą. Pełne, przynoszą to ładowanie.

Odpowiedź: Ch'óy / Wiadro.

4

Ch 'ujuk in k'aaba'. Kin ch'ujulkinsik u kuxtal le maako'obo.

Słodkie to moje imię. I osłodzić życie człowieka.

Odpowiedź: Kaab / Miód.

5

Yeettel Leti'e kayantaJ. Yeettel Leti'e ka t'aan. Yeettel Leti'e ka kanik payal chi '. Tak ka jaaya '. Ba'axi?

Z nią żyjesz, z nią mówisz, z nią uczysz się modlitwy i ziewanie. Co jest?

Odpowiedź: Chi ' / usta.

Bibliografia

1. (s/f). Język Majów. Geoencyclopedia. Pobrane z Geoencyclopedia.com.
2. (s/f). Słowa Majów. Wielkie muzeum świata Majów Mérida. Zaczerpnięte z Granmuseodelmundomaya.com.MX.
3. Brito May, D.L. (2021). Wiersze w Maya i hiszpański. Inne dialogi. College of Mexico. Zaczerpnięte z Trosdialogos.Colmex.MX.
4. De la Garza, m. I recinos, aby. (1980). Literatura Majów. Caracas: Ayacucho Library.
5. Munro, s.I. (2001). Język Majów. Caravelle. Cahiers du Monde Hispanique et Luso-Brésilien. Nr 76-77. pp. 85-94.